زنجیره سرد چیست؟
سیستم حفظ زنجیره سرد (Cold Chain System) یعنی مجموعه‌ای از تجهیزات، فرآیندها و نظارت که از لحظه تولید تا مصرف، دمای مناسب محصول را حفظ می‌کند تا کیفیت و ایمنی آن از بین نرود. این سیستم در دارو، واکسن، مواد غذایی و سایر محصولات حساس بسیار حیاتی است.
پیام اصلی
رعایت زنجیره سرد = تضمین سلامت و کیفیت محصولات حساس
هدف سیستم زنجیره سرد:
– جلوگیری از فساد، کاهش ضایعات
– حفظ کیفیت، اثربخشی و ایمنی محصول
– رعایت استانداردهای بهداشتی و قانونی
اجزای اصلی:
– تولید و بسته‌بندی: در شرایط کنترل دما
– سردخانه‌ها و انبارهای سرد: نگهداری با دمای پایدار (مثلاً ۲ تا ۸ درجه برای واکسن)
– حمل‌ونقل یخچالی: کامیون، وانت یا کانتینر یخچالی، کانتینر دریایی یا هوایی
– سیستم‌های پایش دما: دیتالاگر و حسگر برای کنترل و ثبت دما در طول مسیر
– آموزش نیروی انسانی: کارکنان باید روش‌های جابه‌جایی و ذخیره صحیح را بدانند
مراحل حفظ زنجیره سرد:
- تأمین و تولید
- انبارش سرد
- حمل‌ونقل در دمای کنترل‌شده
- توزیع و فروش
- تحویل به مصرف‌کننده نمونه کاربردها
- دارو و واکسن (مثلاً واکسن‌های کرونا، انسولین)
- گوشت و فرآورده‌های پروتئینی
- ماهی و مواد دریایی
- میوه، سبزیجات و لبنیات
نکته کلیدی:
اگر در هر یک از مراحل، دما از محدوده مجاز خارج شود، محصول ممکن است غیرقابل مصرف شود و کل زنجیره بی‌اثر گردد.